Meneer en mevrouw Van Rijswijk

‘Een hele eer…’

De heer en mevrouw Van Rijswijk

Meneer van Rijswijk woonde in Huizen en mevrouw in Geldermalsen toen de oorlog begon. De heer Van Rijswijk was jarig op 11 mei 1940. ‘Ik keek uit het zolderraam en zag twee Stukas de zendmast in Huizen aanvallen.

Zijn vader was beroepsmilitair in gelegerd in Winterswijk. De vader van mevrouw Van Rijswijk werkte bij de spoorwegen. Hij deed mee aan de spoorwegstaking in 1944 waarna het gezin moest onderduiken.

‘Ons onderduikadres was een drukkerij en boekwinkeltje. Hier werd zogenaamd gedrukt voor de Duitsers maar ook voor de ondergrondse. Op een dag kwam er een vreemde man rondkijken en niet lang daarna was er een razzia. Ze waren op zoek naar mijn broer’. Bij de familie zat ook een Jodin ondergedoken zij moest mee onderduiken maar is gelukkig nooit gevonden.

Tijdens een evacuatie in het begin van de oorlog moest zij met het gezin mee en kwamen ze in het huis van een NSB’er terecht.

Op de dag dat Hitler jarig was moesten op alle openbare gebouwen de vlag uit. De heer van Rijswijk zat op de Mulo in Bussum. Hij kwam op de fiets en zette hem in het fietsenhok en ging de school langs de achterdeur binnen. ‘We moesten allemaal door de hoofdingang onder de vlag door lopen maar dat deed ik niet. Er waren er nog meer die dat niet deden en toen hebben we allemaal straf gekregen van de Ortskommandant van Bussem. De Duitsers kwamen naar onze school om ons straf te straffen.’

Na de capitulatie van Nederland kwam de vader van meneer Van Rijswijk weer thuis en kreeg een baan bij het distributiekantoor. Maar omdat hij ook voor het verzet werkte werd er een overval in scene gezet en zo kon hij bonnen leveren voor de ondergrondse. ‘Mijn vader werd in de kast opgesloten om zo het spel mee te kunnen spelen. Zo had het verzet een betrouwbaar persoon om de bonnen te gappen.’

Bussem werd bevrijd door de Canadezen. ‘De bewoners waren zo blij dat ze nog nooit zo hoog gesprongen hebben van de vreugde, meters omhoog. Dat was heel indrukwekkend. Ik was blij dat we weer vrij waren.’

De Dochter van de Jodin die bij de familie ondergedoken zat heeft nog steeds contact met ze. ‘Ze was de enige van het gezin die nog over was en is na de oorlog met haar tante naar Amerika geëmigreerd. Later is de familie Van Rijswijk gedecoreerd in de synagoge van Amsterdam. ‘Dat was een hele eer…’